İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü, Moğolistan’ın Tuul Vadisi’nde gerçekleştirdiği kazı çalışmalarında önemli bulgulara ulaşmaya devam ediyor. Geçen yıl tespit edilen kayıp şehir Togu Balık’ta devam eden çalışmalar, bu yılki protokoller çerçevesinde Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) desteğiyle gerçekleştiriliyor. Bu önemli arkeolojik projede, İKÇÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi öğretim üyeleri görev alıyor.
![]()
Kazı alanında, Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen Dokuz Oğuzlara ait olduğu düşünülen Togu Balık kentinin kalıntıları inceleniyor. Bu bölgedeki kazılarda 40 kişilik bir ekip çalışarak, eski Türklerin inanç sistemleri, ölü kültleri ve şehircilik gibi konularda detaylı bilgiler elde etmeyi hedefliyor. Togu Balık, araştırmalar kapsamında Tuul Nehri’nin iki yakasında yer alan şehir kalıntılarını ve çevresindeki Mayhan, Tömst ve Agit dağlarını incelemek için 100 kilometrekarelik bir alanı kapsıyor.
Yürütülen çalışmalarda, sondaj ekibinin yanı sıra arkeologlar, sanat tarihi uzmanları, botanikçiler ve paleograflar da yer alıyor. Ayrıca bölgede kurulan bir laboratuvar sayesinde, kazıda ortaya çıkan eserler titizlikle inceleniyor. Moğol bilim insanlarının da aktif olarak görev aldığı bu kazılarda, Türklerin bilinen tarihi hakkında yeni bilgiler edinmek amacıyla derinlemesine araştırmalar yapılmakta.
Bu yılki kazılarda, Türklerin madencilikteki başarıları ve 600’lü yıllara ilişkin ekonomik yaşamlarıyla ilgili veriler elde edilmeye başlandı. Prof. Dr. Şaban Doğan, Togu Balık kenti üzerinde yaptıkları çalışmaların ayrıntılı ve disiplinler arası bir yaklaşım içerdiğini belirtti. Doğan, bu çalışmalar sonucu elde ettikleri önemli verilere vurgu yaparak, “Geçen yıl keşfettiğimiz şehir kenarındaki alan ve atölyelerde altın ve bakırın işlendiği belirlendi. Yüzey araştırmalarımızda antik dönemden kalma maden çukurlarını bulduk” dedi. Bu bulgular, şehrin ekonomisinin madenciliğe dayandığını göstermektedir.
Doğan, bunun yanı sıra mimari yapılar üzerine de çalışmalar yaptıklarını ve bir saray kalıntısı üzerindeki incelemelerini tamamlamak üzere olduklarını ifade etti. Kazılarının Türk tarihinde önemli bir yer tutan Dokuz Oğuzlar’ın yaşadığı ve Göktürkler ile savaştığı Togu Balık kentinin bulunduğunu kanıtladığını da belirtti. Bu nedenle çalışmaların şehrin günlük yaşamı, ekonomisi ve mimarisi hakkında derinlemesine bilgi edinilmesine olanak sağlayacağı öngörülüyor.
Sonuç olarak, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi ile Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü’nün yürüttüğü bu kazılar, sadece bölge tarihi için değil, aynı zamanda Türk tarihinin yeniden şekillenmesi açısından da büyük önem taşıyor. Bilim insanları, elde ettikleri bulgularla hem tarihi bilgileri gün yüzüne çıkarmayı hem de geçmişe ışık tutmayı amaçlıyor.
