İzmir’de gerçekleştirilen bir bilimsel araştırma, beyin omurilik sıvısındaki Nöropeptid Y (NPY) değişimlerinin, depresyon hastalıklarında “erken tanı” olarak kullanılabileceğini gözler önüne serdi. Araştırmanın başında İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Tokdemir yer aldı. Tokdemir liderliğindeki araştırma ekibi, ağır depresyon geçiren bireylerin erken teşhis edilmesi ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürüttü.
Bu kapsamda araştırmacılar, intihar sonucu hayatını kaybeden 35 birey ile doğal sebeplerle ölen 35 bireyi inceledi. Her iki grup arasındaki yaş, vücut kitle indeksi, oreksin, leptin ve insülin düzeyleri açısından yapılan karşılaştırmalarda kayda değer bir farklılık gözlemlenmedi. Ancak, beyin omurilik sıvısında yapılan incelemeler, intihar nedeniyle ölen bireylerin stres tepkisini düzenleyen NPY’nin düzeyinin diğer grup ile kıyaslandığında belirgin biçimde yüksek olduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar, elde edilen sonuçların, NPY gibi bazı maddelerin, ağır depresyon yaşayan bireylerin belirlenmesinde yardımcı olabileceği konusunda dikkat çekti. Çalışmanın bulgularına göre, kan testinde yüksek düzeyde NPY bulunan bireylerde psikolojik bir sıkıntı olup olmadığını belirlemek için tahliller yapılması gerektiği ve bu sayede risk altındaki bireylerin teşhisinin kolaylaşabileceği ifade edildi.
Bu araştırma sırasında elde edilen bulguların yer aldığı makale, dünya genelinde psikiyatri alanında saygın dergilerden biri olan Journal of Affective Disorders’ta yayımlandı. Prof. Dr. Mehmet Tokdemir, insan beyninde ölüm sonrası gerçekleştirilen bu çalışmanın, tıp dünyası için bir ilk olduğunu belirtti. Tokdemir, beyin omuriliğinde bulunan NPY maddesinin kanla da ilişkili olduğuna dikkat çekerek, “Beyin omurilik sıvımızdaki biyobelirteçlerin çoğunu kanda tespit etmek mümkündür,” dedi.
Depresyonun nedenlerine de değinen Tokdemir, “Beyin dokusundaki dopamin dengesizliği ve serotonin eksikliği, depresyona yol açabilmektedir. Dolayısıyla bu durumların erkenden belirlenmesi, hızlı bir şekilde anti depresif tedaviye başlanmasını sağlayabilir,” ifadelerini kullandı. Bu özel çalışmanın insan beynindeki araştırmaların hastalıkların önlenmesinde “anahtar” işlevi göreceğini vurguladı. Tokdemir, “Beynimiz hala bir gizemdir. Hormon dengesizlikleri, ruhsal hastalıklara yol açabilir. Beyin biyobelirteçleri, aslında gizli kalmış durumların aydınlatılmasına yardımcı olabilir,” şeklinde konuştu.
TÜBİTAK, bu önemli çalışmayı ödüllendirerek destekledi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Huriye Erbak Yılmaz, araştırmayı daha da geliştirerek beyin dokusunda da çalışmalar yapmayı planladıklarını ifade etti. Adli tıp alanında uzmanlık eğitimi gören doktor Esra Erbak Eser, 70 vakayı incelemenin tıp literatüründe ender rastlanan bir araştırma olduğunu belirtti.
Araştırma hakkında olumlu geri bildirimler aldıklarını dile getiren Eser, “TÜBİTAK tarafından ‘Yayın Teşvik Ödülü’ aldık. Bu çalışma, depresyon ve intihar konularında tanı değeri taşıyor. Aynı zamanda bu bulgular üzerinden yeni ilaçlar geliştirilebileceği ve tedavi hedeflerinin düzenlenebileceği anlamına geliyor,” şeklinde açıkladı. Eser, bu alandaki çalışmaları için İspanya ve Japonya’dan da bilimsel araştırmalarını sunmaları için davet aldıklarını sözlerine ekledi.
