Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Anadolu tarihinin kayıp hazinelerinden biri olan Burdur’daki Boubon Antik Kenti kökenli bronz heykel, M.S. 2’nci veya 3’üncü yüzyıla tarihlenmektedir. 1960’lı yıllarda gerçekleştirilen kaçak kazılarla yurt dışına kaçırılan heykel, uzun yıllar boyunca el değiştirmiştir. Bu eser, ABD’nin Ohio eyaletinde yer alan Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonuna dahil edilmiştir ve Türkiye’nin 65 yılı aşkın süredir peşinde olduğu eserlerden biri olmuştur. Boubon Antik Kenti’nden kaçırılan eserler hakkında yapılan araştırmalar, arkeolog Prof. Dr. Jale İnan tarafından yürütülmüş; ancak Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesi, bugüne kadar mümkün olmamıştır.
Bilimsel Verilerle Kanıtlandı
Bakanlığın uzun yıllar süren çalışmaları ve önceki dönemlerde toplanan bilimsel veriler sayesinde, Marcus Aurelius heykelinin Boubon Antik Kenti’ndeki Sebasteion yapısına ait olduğu kanıtlanmıştır. Bakanlığın arşiv belgeleri, akademik araştırmalar ve antik kentte yapılan kazı çalışmalarının sonuçları, heykelin orijinal yerini net bir şekilde ortaya koymuştur. Antik kentte gerçekleştirilen yoğun kaçak kazılar hakkında bilgi sahibi olan tanıkların ifadeleri, bilimsel verileri destekleyince Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi (HSI), Türkiye’nin iade talebini haklı bularak Cleveland Sanat Müzesi’ndeki heykele el konulmasına karar vermiştir.
Müze El Koyma Kararına İtiraz Etti
Cleveland Sanat Müzesi, el koyma kararına itiraz etmek amacıyla Ekim 2023’te mahkemeye başvurmuştur. Müze, heykelin kökeninin kesin olmadığını öne sürerek itirazda bulunmuştur. Ancak, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Cleveland Sanat Müzesi’nin bilimsel analiz çalışmaları yapılması talebini olumlu bir şekilde karşılamıştır. Bakanlık uzmanlarının gözetiminde 2024 yılının Mayıs ayında heykelin müzede silikon ayak kalıbı alınarak Boubon Antik Kenti’ndeki bronz heykel kaideleriyle birebir uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Cleveland Müzesi tarafından yetkilendirilen arkeometri uzmanı Prof. Dr. Ernst Pernicka ve bakanlığın uzman konservatörleri, Boubon Antik Kenti ile Burdur Müzesi’nde bulunan Boubon kökenli Valerianus heykeli ve Marcus Aurelius heykelinden kurşun izotop, taş ve toprak analizleri için numuneler almıştır. Ayrıca, Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi laboratuvarlarında yapılan analizler, heykelin uzun yıllar boyunca Boubon’da gömülü kaldığını kanıtlamıştır.
Kültürel Mirasın Korunması
Bilimsel bulguların ardından Cleveland Sanat Müzesi, Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesini kabul etmiş ve bu karar Manhattan Bölge Savcılığı tarafından Türkiye’ye bildirilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi arasında 2021’de başlayan iş birliği sayesinde, Lucius Verus, Septimius Severus ve İmparator Caracalla’ya ait heykeller de dahil olmak üzere birçok Boubon kökenli eser ana vatanına dönmüştür. Türkiye, Marcus Aurelius heykelinin iadesi ile kültürel mirasını koruma yolunda önemli bir adım atmanın yanı sıra tarihi eser kaçakçılığına karşı yürütülen uluslararası mücadelede de büyük bir başarıya imza atmıştır. Marcus Aurelius heykelinin dönüşü bu mücadelenin en önemli dönüm noktalarından biri olarak kayıtlara geçmiştir.
